De bodem is de basis, zowel van een boerenbedrijf als voor biodiversiteit en natuur. Voor ons als boeren zijn bodemleven, bodemstructuur en beschikbaarheid van voedingsstoffen van levensbelang.
Bodemleven
Iedereen kent wormen of wurmen. Boeren weten dat daarnaast ook nog aaltjes, schimmels en bacteriën in de bodem leven. De aandacht is de laatste decennia vooral naar schadelijke bodemorganismen gegaan. Dat is jammer, want eigenlijk wordt een organisme pas schadelijk in bepaalde omstandigheden. Als ze een plaag vormen.
De enorme verscheidenheid aan leven in de bodem vormt een ecosysteem samen met de planten en bovengrondse organismen. In een ecosysteem hangt alles met alles samen. Alles is van elkaar afhankelijk.
Organische stof (dode planten- en dierenresten) voedt het bodemleven voortdurend. Ook plantenwortels leveren voedsel aan de bodem: de koolstofverbindingen (suikers) die de planten met fotosynthese maken. En andersom maakt het bodemleven benodigde mineralen en voedingsstoffen beschikbaar voor de planten. Het zorgt er ook voor dat lucht en water in de bodem aanwezig blijft. Zo maken schimmeldraden (mycorrhiza) glomaline aan; een kleverig stofje dat holtes in de grond steviger maakt. Het zorgt voor behoud van de structuur in de bodem.
Natuurinclusieve boeren willen dat systeem op hun akkers en velden herstellen zodat hun gewassen weerbaarder en gezonder worden.
Over wormen, fosfaat, stikstof en veel meer
Wageningse wetenschappers doen onderzoek naar de effecten van regenwormen op voedingsstoffen als stikstof en fosfaat. Slecht opneembare fosfaatresten uit vroeger gestrooide kunstmest wordt zo opneembaar voor planten. Wageningse bodemkundige Jan Willem van Groenigen vertelt hoe dit werkt in de bodem. Hij gaat in op de wisselwerking tussen wormen, bacteriën en schimmels.
En hij laat het ‘werk’ van wormen zien in een aantal boeiende filmpjes. (Van Wim van Egmond.) De links naar de filmpjes staan in het artikel:
https://weblog.wur.nl/uitgelicht/minder-kunstmest-door-regenwormen/
Een citaat van Van Groenigen: “Ik wil echt begrijpen hoe nutriëntencycli in bodems werken, want bijna alle grote milieuproblemen zijn te linken aan de bodem. Vaak ligt het antwoord op die problemen ook in de bodem. Maar je kunt de bodem alleen maar echt begrijpen als je het bodemleven begrijpt.”
En scroll ook eens naar beneden naar de reacties. Er staan vragen en opmerkingen waar Van Groenigen op in gaat. Nog meer interessante informatie! Hij ontkracht bijvoorbeeld de veronderstelling dat gangbare landbouwgrond ‘dood’ is. Wel verklaart hij dat daar het bodemleven veel minder divers is.
Drijfmest en wormen
In een reactie stelt iemand de vraag of (drijf)mest(injectie) slecht is voor wormenpopulaties in de bodem. Van Groenigen verwijst naar een rapport daarover. Via onderstaande link kom je op de pagina waar je dat rapport kunt downloaden:
https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Projecten/Commissie-van-Deskundigen-Meststoffenwet-CDM/Documenten/Gebruiksvoorschriften.htm?_ga=2.211280087.394482514.1607424392-1217132622.1546959952
Daarin komt ook weer het rapport van Jeroen Onrust (zie in de lijst met links onderaan) aan de orde. Dit rapport werpt meer licht op die onderzoeksresultaten.
Overzicht van interessante en relevante links
- https://www.handboekgroenbemesters.nl/nl/handboekgroenbemesters.htm
- Koolstof opslaan in de bodem
- Een artikel in Boerderij over koolstof opslaan in de bodem
- Filmpje (19 minuten) van Louis BolkInstituut en Bionext over koolstof opslaan. (een klein deel is engelstalig maar ondertiteld
- Over koolstof opslaan
- Over een voorbij koolstofproject in de veehouderij
- Engelstalig over een europees koolstofproject.
- Presentatie van Jeroen Onrust over wormen. Hij laat o.a. zien waarom drijfmest en wormen niet goed samengaan.
